ORLĘTA LWOWSKIE W POEZJI

ORLĘTA LWOWSKIE W MALARSTWIE

LWÓW I ORLĘTA W PIOSENCE

       

Orlęta Lwowskie – to określenie młodych mieszkańców Lwowa, którzy roku bronili miasta przed oddziałami wojsk ukraińskich w listopadzie 1918 r. oraz w czasie wojny polsko-bolszewickiej w roku 1920.

            Gdy pierwsza wojna światowa dobiegała końca, a wraz z nią kończyły swój żywot  Austo–Węgry, wojskowe władze austriackie we Lwowie wspierały dążenia Ukraińców do przejęcia kontroli nad miastem. Polacy we Lwowie byli mocno podzieleni w swoich sympatiach politycznych co  utrudniało współpracę, mimo to płk Władysław Sikorski w odpowiedzi na apel Rady Regencyjnej rozpoczął tworzenie oddziałów  Wojska Polskiego we Lwowie. Swoje działania rozpoczęły również  Polska Organizacja Wojskowa i Polskie Kadry Wojskowe.

            Wraz ze zbliżającym się końcem wojny zarówno Polacy jak i Ukraińcy rozpoczęli tworzenie władz lokalnych. Ukraińcy powołali we Lwowie do życia Ukraińską Radę Narodową, która zapowiadała utworzenie państwa ukraińskiego ( w skład którego miała wejść Galicja aż po San). Polacy utworzyli Polska Komisję Likwidacyjną w Krakowie , której przedstawiciele mieli przybyć do Lwowa i przejąć władzę nad całą Galicją.  Wydarzenia te przyśpieszyły wystąpienie Ukraińców.

            Na terenie Lwowa stacjonowało jeszcze kilka tysięcy  wojsk austriackich, w  których dominowali żołnierze narodowości ukraińskiej ( dowództwo austriackie usunęło wcześniej żołnierzy narodowości polskiej z tych oddziałów), w ich rękach znalazły się zapasy broni i amunicji.

            1 listopada 1918 żołnierze podlegający Ukraińskiemu Komitetowi Wojskowemu opanowali większość gmachów publicznych we Lwowie. Polacy rozpoczęli obronę, początkowo były to dwa punkty oporu z początkowo nieliczną i słabo uzbrojoną załogą (szkoła im. Henryka Sienkiewicza, w której znajdował się batalion kadrowy WP pod dowództwem kpt. Zdzisława Trześniowskiego oraz Dom Akademicki, w którym broniła się  grupa żołnierzy POW). Powołano Naczelną Komendę Obrony Lwowa, na której czele stanął z kpt. Czesław Mączyński. W oddziałach polskich obrońców dominowali cywile wśród których było wielu studentów i uczniów. Na początku walk Polacy zdobywali broń na przeciwniku, a potem udał się dotrzeć do austriackich magazynów. Formowano  różne oddziały wojskowe: piechotę, artylerię, kawalerię, oddział techniczny, a nawet  oddział lotniczy. Po sukcesach oddziałów polskich 10 listopada 1918 cała zachodnia część miasta (jedna trzecia) znalazła się w rękach polskich.

                Na początku listopada, w ukraińskiej części miasta utworzono Polski Komitet Narodowy, na czele którego stanął Tadeusz Cieński. Obie walczące strony prowadziły rozmowy,  kilkukrotnie uzgodniono zawieszenie broni, aby móc dostarczyć  żywność ludności cywilnej , pozbierać rannych i zabitych.

            20 listopada przybyła z  odsiecz pod dowództwem ppłk. Michała Tokarzewskiego – Karaszewicz, który  przejął komendę nad połączonymi wojskami.  22 listopada 1918 Ukraińcy w obawie przed okrążeniem w nocy opuścili miasto. Lwów był wolny ale przez następnych kilka miesięcy wojska ukraińskie ponawiały ataki na miasto.

            W czasie wojny polsko–bolszewickiej młodzież stawiła się na przedpolach Lwowa by bronić swojego miasta. Bitwa pod Zadwórzem rozegrała się 17 sierpnia 1920 roku, siłami polskimi dowodził kapitan Bolesław Zajączkowski, a jej celem  było opóźnienie podejścia wojsk bolszewickich do Lwowa. Bitwa zakończyła się przegraną wojsk polskich (niemal wszyscy obrońcy zginęli), ale była sukcesem operacyjnym. Armia Siemiona Budionnego zdobyła stację kolejowa w Zadwórzu,  ale nie kontynuowała walk o Lwów.